Зрўӣ гуфт : шунидам ки вақте мардии дарвешу танги дасту мқли ҳол дар хона гурба дошт , ҳамеша гурусна будӣ , аз бе қӯтии қӯташи соқит шуда , заъифу бемори биФтодаҳ . Мӯшӣ дар гӯшаи он хона аз муддатии дербози ватани сохта буд ва дар манофизи замин аз анвоъи анборҳо мдхри гардонида ; бо худ гуфт : ин гурбаи чунин оҷиз ва заъиф афтодаст , тавонад буд ки аз олами ғайби қӯтӣ ки то акнӯнаш надоданд , бидиҳанд ва ӯ қавӣ ҳол шавад ва аз фарроши бемории бонтъош сиҳҳат расад ва аз ман мустағнӣ гардаду ҳол чунон шавад ки гуфтаанд :

Ва ман ки имрӯзи пораи густох тараддуд мекунам ва бар мкомни макр ӯ мтҷосри гӯна май гузарам , он рӯзи дигари бораи марои пой дар домани сукӯн бояд кашид ва дар байти алоҳзони маскан мунзавӣ шуду ҳамаи умри хоиФу хоФӣ дар сӯрохи хазид , аммо агар дарин мақоми ҳоҷтмндӣ бо ӯ аз дар мؤосот дар оему мҳомоти нафаси худро азин хӯришҳои лазиз ки завоёии хона аз он мамлу дорам , чизеи тӯҳфа бараму хайри алмоли моўқӣ ба алнФс бархонам , лошки бавоситаи он як мафодоти ҳамаи маъодот аз миён мо бархезад ва дарин мўослти доимо аз мсоўлт ӯ эмини бимонаму баҳри навбатӣ ки аз ман ин тбръ ва табаррук бинад , Меҳрии тоза дар дил ӯ нишинад ва онч гуфтаанд : дониш комил онаст ки аҳли дониши писандаду ҳунари Фоиқи онки душмани онро эътироф кунаду бахшиши некӯи онки туро дарвеш нигараданду моли бакори омадаи ончи душманро дӯст кунад , ӣнҷои истеъмол бояд кард , қили мо астрзии алғзбону лои астътФи алслтону лои астмили алмҳбўбу лои тўқии алмҳзўри алои болҳдиаҳи пас он дӯстиро бо ӯ бмўосиқи ъҳўду мғлзоти имони мؤкди гардонам ки Фимои баъди қосид гирифтан ман набошаду тамаъ аз ман бакулӣ баргирад ва бо ман дил якто дорад вҳбли вдоду иттиҳод ки астмсоки ёрону дӯстонро шояд , аз тарафайни ду то гардад . Барин андеша бирафту муштӣ аз мأкўлот ки муштҳои табъ ва миннатҳои талаби гурбаи шинохт фароҳам карду пеши гурбаи бараду бъодти чокаронаи иёдат биҷой оварад он тӯҳфаи пеши ниҳод ва гуфт : боиси ман баромадан бхдмт онаст ки туро бо ин сифоти хирадмандӣ ва кам озорӣу офияти талабӣу иффати варзӣу кӯтоҳи дастӣу фунуни хасоили Кариму хасоис ҳамид ёфтам , дарин ранҷи дареғи доштам ва агар ин оризаи аштбдоли пазируфтӣ , ман бостқболи пазироӣ он шудамӣ .

Донам ки сабаби заъфу инкисори ту инқитоъ мадад ғизост на модаи иллатии дигари ин ъҷолаҳи алўқт тартиб додаму баъди алиўми ин рўотби хизмати иўмои Фиўмо равон медорам ва ҳар рӯз аз онч мақдӯр бошад , ҳамлӣ мураттаб медорам то саодат тановул мекунӣу осори саломатӣ падед меояд . Гурба гуфт : шак нест ки агар хоҳии бад-ӣни мўоъдту пзирФтгорӣу Фонмоӣӣу онч дар андешаи дорӣ , муқорин амал шавад ва аз қавл бФъл ояд , дар имтинони ин хайру эҳсони туро бо фазилати яди улёи муъҷизаи яди Байзо , бмъолҷаҳи ин доءи муъзал ки бмн раседаст , пайдо гардаду ҳадиси ҳуби алҳраҳи ман алоямон дар шаъни ту нузул баҳақ ёбад . Мӯш гуфт : акнӯн агрч бар ҳасани тариқати ту восиқам ва аз дарун бе ғоилаҳи ту огоҳ , аммо ркўни нафасу сукӯни дилро мехоҳам ки бأимони ғлози имони маро дар ҳасани алъҳди хеши тозаи гирдоне ва дарин илтимоси дрмни шаккии ниФкнӣ ки дархости халили аллоҳ бо манқибати набуввату камоли хулати онҷо ки аз устоди қадари санъати дасткории аҳёءи мараи баъд ахрӣ мехоҳад то муъоина дар ойӣнаи ҳис ӯ ҷилва диҳад , ҳамин буд то гуфт : аввалами тؤмни қоли балӣу локини иитмӣни қалбӣ , ва бо худованди ҷони бахши ҷисми пайванд дар худ аҳд кунӣ ки чун мизоҷи шарифу нафаси азизро азин бемории брءӣ ҳосил ояду сиҳҳату эътидол рӯй намояду қувои табиии бқрори асл боз ояд , ту аз қарори ин паймон нагардӣу айёри меҳрбонии вошФоқи бшоибаҳ шиқоқ набаҳра нигарадоне ки аз саодати аўФўои бъҳдии аўФи бъҳдкм бебаҳра наМонӣ . Гурба гуфт : бхдоӣӣ ки хонаи зулмонеи башариятро бнўри маърифат равшан карду имони урёнро бзиўри ҳасани аҳд музайян гардонид , онҷо ки тавассути лутф ӯ бтأлиФи шўорди дилҳои рамида бархезад , миёни мӯшу гурбаи меҳри модарӣ ва фарзандӣ нишинад ва вақте ки каромати рФқ ӯ босалоҳи зоти албини қадам дар миён наад , гургро бо мяши улфати хоҳар бародарӣ диҳад . Аз хорстони нифоқи гулҳои вифоқ бушкованд ва дар ваҳшати ободи тнокри ниҳоли таъоруфи нишонд , луи анФқти мо фии аларзи ҷмиъои мо улфати байни қлўбҳму локини аллоҳи алифи бинҳм , ки баъди азин аз даруни дилҳо дрни адовату хабосати дахлат бо якдигар пок гардонему ақди мўолоту мؤохотро воҳии нгрдоним ва дар маҷоли тисру мзиқи тъсри якдигарро даст гир бошаму пои мардӣу муовинату мазоҳират воҷиб донему зоҳиру ботин бар ъоити ҳуқуқи суҳбати муроқиб ва мроъӣ гардонем ва агар азин бигузарему қазияи шаръу расм мӯҳмал гузорем , нақзи аҳд ( ва ) имон карда бошему ҳудӯди овомири ҳақро ботил дошта , аллазӣнаи инқзўни аҳди аллоҳи ман баъди мисоқау иқтъўни мо амри аллоҳ ба ани иўслу иФсдўни фии аларзи аўлӣки ҳам алхосрўн , барин нмт мъоҳдт карданд . Гурбаро ки чун чанг аз лоғарӣ дар пас зону нишаста буд , раг ҷон бирақс тараб омад ва ноӣ ҳалқӣ ки дам аз нолҳоӣ бенўоӣӣ задӣ , бнўиди он нўолҳо хуш гардониду бонҷози мўоъиди он Фўоӣду ъавоиди он мўоиди хуррамӣу нишоту тбҷҳу ағтботи афзуд . Мӯшро гуфт : чун ту асоси мувофиқати афкандӣу силсилаи мсодқт май пайвандӣ ва бо онки буғзу адоват ҳамеша дар змоири мо ва шумо мунзавӣ бошаду анҳоءи дилу аҳноءи сина бар кӣнау зғинаҳи якдигари мнтўӣ , ғояти кифояти вкмоли дирояти ту бар он боис мебошад ки дарин меҳнати задагӣу кори афтодагӣ ки ман на дар мақоми хавфам ва на дар маърази тамаъ , боҳдоءи ин туҳафу ҳадоёи ин лутф ифтитоҳ кардӣу қадами ту дар ҳалабаи мсобқти фазл тақаддум ёфт . Агар баҳақи гузорӣу сипоси дорӣ қиём нанамоям ва то қиёми соъати раҳин ин ариҳиту рафиқи ин ҳуррият набошам , саг ки ахс ва анҷс ҳайвонотаст бар ман ки гурбааму забони набуввати бёдкрди мо ин ташриф додаст ки : анҳо ман алтўоФини алайкуму алтўоФот шараф дорад . Барин мхолсту мулотафат аз якдигар ҷудо шуданд . Мӯш бирафту бтртиби ротбаҳи Фрдоӣини миёни тшмр чуст кард ва ҳамчунон то муддатии вазоифи ғдоўту ъшўоти мзбўт ва мураттаб дошту икчндии ин тариқа дар миёна маъмӯл бимонад . Гурбаро шикам аз неъмат ӯ чаҳор паҳлу шуд ва аз паҳлавӣ ӯ огндаҳи ёлу фарбеҳи сарин гашт . Магар хурӯсӣ ҳамнишин ӯ буд ки дар сроءу зроءи ниҳону ошкоро бо ҳам ( ихтилот ) доштандӣу ҷузи бҳўои якдигари дами нздндӣ , хурӯс чун ихтисоси мӯши бмҷолсту мؤонст бо гурба мшоҳдт кард , андешед ки гурбаро мувофиқат ӯ аз мсодқти ман мустағнӣ хоҳад гардонид ва чун астғноء ёфт , марои азуи бархӯрдорӣ тамаъ набояд дошт , чаҳ ошиқ низ нози маъшӯқ чандон кашад ки ниёзманд ӯ буд ва бо ӯ чандон пайвандад ки дил дар меҳр дайгарӣ набандад .

Ман маводи ин маваддатро инқитоъии андешаму бунёди таъкӣди ин дӯстиро бмкидтии барандозам ; пас бархесту пеш гурба рафт ва гуфт : рўзҳост то май шинавам ки ин мӯши карӣаи манзари табоҳи мухбири змим дахлат дамем талъати ҳамаи рӯзи мқобҳи сирату мФозҳи сарирати ту дар пеши ҳамсоягон ҳикоят мекунад ва аз бевФоӣӣ ва бешармӣу прозорӣ ва кам озармии ту боз мегуяд ва май намояд ки сабаби бақоӣ ӯ манаму рӯҳи тозаи бқолби пажмурда ӯ ман боз оварадам , Искандари вори сдрмқӣ ки иأҷўҷи фаноаш рахна карда буд , ман бастаму хзрўори оби зиндагонӣ ӯ ман биравӣ кор оварадам , лекини маро аз мсоўрт ӯ дарин муҷовирати амнӣ ҳосил нест ва дар хобу бедории хаёли ғдр ӯ пеш хотир манаст , фии алҷмлаҳи хатари суҳбати ту дар хавотир чунон нишондаст ки лои тсأлу ғубори ғайз аз дилҳо чунон барангехта ки агар рӯзии пои ту бснги меҳнатии даройад , ҳеҷ каси турои даст аъонт нагирад ва то тавонанд дар лагадкӯб қасд гиранд . Агар мисбоҳ басират афрӯхтӣу сабоҳи ин ҳидояти дарёфтӣ , муборак , воло , алии алдик алсёҳ бархонам , ту доне . Гурбаи ин сухан мстбдъ дошт ва дар мазоқи қабулаш мстбшъ омад , лекин чунонк аз тсўили мсўлону тхиил мхилон маъҳудаст , аз тأсрӣу тағайюри ҳоле холӣ намонад ва ман исмъи ихл бо худ гуфт : ъ , мо алҳби алои ллҳбиби алаввали хурӯс ҳамеша дар пардаи сӯзу соз бо ман ҳам овоз будаст ва аз аҳди аввалят ки ман ҳануз нозанини хона ва ӯ фаррухи ошиёна буд , дидор ӯ бФоли маймун ва фархунда доштааму сидқи мусоҳибат ӯ дар он мдоъбту млоъбт ки моро буд , аз айёми сбӣу мавсими туфулияти илои иؤмнои ҳозо мтзоъФ ёфта , агрчи имрӯз дар дайгарӣ пайвастаам аз он боз натавонам гашт .

Ҳарч ӯ гуяд , дар ҳисоби ақл маҳсӯб бошад ва дар китоби дониши мактуб , аммо ман аз ъломоти кори чизе истеълом кунам , то худ чаҳ мегуяд . Пас гуфт : эй бародар , тмأнинти ман бар сидқи ин сухан аз куҷо бошад ? хурӯс гуфт : иърФи алмҷрмўни бсимоҳм , агар дар лавҳи носиаҳ ӯ нигоҳ кунӣ , лавойиҳи ин Имороти азуи мутолиа туоне кард . Чун пеш ту меояд , сарафканда ва хоиФ менишинад ва чун мтҳрзии мтҳзри чашм аз ҳар сӯ меандозаду лаҳзаи Флҳзаҳи офатиро ки аз ту бинад мунтазир мебошад .

То дарин сухан буданд , мӯш аз дар даромад . Гурбаи баназари схту адовати дарав нигоҳ кард то ҳар онч аз маҳосини сифот ӯ буд , блбоси мқобҳи пеш хотир оварад .

Хурӯсро дар ончӣ гуфт : Мусаддиқ дошту онч дар хаёл омад , муҳаққиқ гардонид ки мӯшро омадани пеш ӯ аз рӯй изтирору аФтқорст на бар сиблати рағбату ихтиёр ва агар ӯро силаҳи муқовимату шавкати мсорът будӣ , бар он мубодират ва мсорът намӯдӣ . Дарин тасаввуру андешаи сахт аз ҷой бишуду осори ғазаб аз башара ӯ мунташири гашт . Мӯш аз зуҳӯри ин ҳолат ки дигар аз гурбаи надида буду сабаби маълум на бғоит дарҳам афтоду раъша бар аъзоу локина бар забони афканд чунонк қӯти тмоск бо ӯ намонад , то ҳар ду дӯст дар ҳиҷоби нмимту хбси шимти соҳиби ғарази сӯрати ҳоли якдигар мушавваш бидиданд . Мؤонст дар миёнаи бмдолсти пайвасту масофоти бмноФоти анҷомӣд . Хурӯси бأмортӣ ки нишонаи кори сохта буд , ашоротии сӯй ӯ кард , гурбаи худ мтшмр ва мтнмр нишаста буд , ббонги хурӯсӣ казу ногоҳ омад , чун боз бар тиҳуу юз бар оҳӯи ҷусти мӯшро бигирифту бҳўӣу ҳзри хӯни он бечораи ҳбо ва ҳадар гардонид .

Ин фасона аз баҳр он гуфтам то маълум шавад ки бисёр ҳиأт аз ризоу схту дигари умӯри нафсонӣ дар табоиъи мардум падед ояд ки набӯда бошад , Фхосаҳ аз ҳосидони макор ки қалами тасвиру тазвир дар дасти эшон буд , сӯрати ҳолҳо чунон нигоранд ки хоҳанд , пас бкмоли нафаси подшоҳ бояд ки аз мағлатаи авҳому мзлқаҳи иқдоми худро нигоҳ дорад , то вихомати он брўзгор ӯ боз нагардад . Зирак гуфт : шунидам ончӣ гуфтӣ ва дар мқоъди самъ қабул нишаст , дигари ҳарч аз мултамисоти дорӣ , биор . Зрўӣ гуфт : хоҳам ки марои бмзити тўқир ва бузург дошт аз ҳамаи тавоифи хадами мумайизи гирдонеу ҷониби ман дар ҷаноби хеши шикваи манди дорӣ ки ҳрки хуишонро азиз дорад , эъзози гавҳар хеш карда бошаду ҳрки кордорони хешро эҳтиром кунад , кори худро муҳтарам дошта бошаду дастур ки пеши ҳазрати подшоҳи мақбули қавлу матбӯъ феъл набошад , лашкарро шикваи ҳурмат ӯ фурӯ нагираду инқиёди фармон подшоҳ нанамояду пайғомбарро ки бхлқ фиристода омад , агар даъват ӯ мақом иҷобат надошта бошад , уммат дар беъсати аўшбҳти оранд ва бигуфт ӯ тоъати худои ъзўҷл ,ро гардан наниҳанду достони бачаи зоғ бо зоғ ҳамчунин буд , зирак пурсед ки чигуна будаст он достон ?