Рӯбоҳ гуфт : шунидам ки кдхдоӣӣ буд дарвеш , танги ҳол ; носозгорӣу Фзозт бар хуй ӯ ғолиб . Занӣ дошт бъФту рзонту анвоъи диёнати ороста . Ҷуфтии мурғи мокиён дар хона доштанд ки хоя кардандӣ . Мӯшӣ дар гӯшаи хонаи оромгоҳи сохта буд сахти дузд , ниқоб , наҳоб , аФок , бебок , бисёр доми ҳияли даридау донаи мтрбсони дарози амли дуздида , басии суфраи ду нони афшондау рӯзии лӣимони хӯрда . Ҳргаҳ ки мурғони хояи нҳодндӣ , он мӯши бдздидӣу бтриқӣ ки азу муътодаст бо сӯрохи барадӣ . Марди гумони барадӣ ки магари зан дар он тасарруфӣ бхёнт мекунад , дасти бзхми чӯбу забони бклмоти мувҳишу мункирот мФҳш багушӯдӣу чндонки зан дар броءти соҳати хештан маболиғат намӯдӣ , судӣ надоштӣ то рӯзии зан нигоҳ кард ки мӯш хоя мекашид , рафту шавҳарро аз он ҳол огоҳӣ дод . Чун ҳар ду бнзораҳ мӯш омаданд , бадари сӯрохи расида буд , хояи бтъҷили дркшид . Шавҳар аз мушоҳидаи он ҳол бар ҷафои зани пушаймонӣ тамом хӯрд . Ҳамон соъати домӣ бар гузари мӯши ниҳод . Мӯшро мӯшии дигари шаб меҳмон расед , он хоя бо якдигар тановул карданду шаб дар он тадбир ки бомдод дар шабакаи иктисоби ҷуфтаи он чигуна андозад . Бомдод ки сипедаи субҳ аз ним хояи уфуқ пайдо шуду зардаи шуъоъ бар атрофи ҷаҳони рехт , ҳар ду бтмъи хояи оҳанги ошён мокиён карданд . Хунак касе ки мурғи андеша ӯ байзаи тамаъ ва агар худ заррин бо симин бошад , наниҳаду нақши сипедӣу зардии он байза бар баёзи дидау савод дил назанад ва чун аз пардаи фиреб рӯй бинмоед , остини истинкоф бар рӯй гирад , ё бизоءи абизӣ ва ё сФроءи асФрӣ ва ё ғброءи ағбрӣ . Алқсаҳи мӯши меҳмон аз ғояти ҳирс мубодират намӯду пой дар пеши ниҳоду дасти бхоиаҳи барад то бардорад , дом дар сар ӯ афтоду марди кадхудоӣ ӯро бигирифт ва бар замин зад ва ҳалок кард

Мӯши хояи дузд аз исобати ин воқеаи бғоити кӯфтаи дилу пароканда хотир шуду ҳифози суҳбати меҳмон ӯро бар мукофоти шари кадхудоӣ ҳомил омад ва андешед ки агар ман бостқлоли нафас хеш хоҳам ки интиқоми кашаму қадам бар мзлаҳи ин ақтҳоми нуҳум , натавонаму бнздики уқалои млўм ва мъотб шавам , лекини маро бо фалони ақраб дӯстӣ қадимаст , ҷабри ин каср ки бадал ман раседу қисоси ин ҷарҳ ки бахотири ман пайвасти алои бдстёрии қудрат ӯ дасти надиҳад . Ман рмоити ин андеша аз қавси кифояти он ақраб тавонам карду ҷузи бмизони амъон ӯ мувозинаи ин назар рост наёяд , тирёки ин дардро таъбия дар заҳр ӯ май байнаму марорати ин ғуссаи ҷуз дар шарбати луобӣ ки аз неш ӯ ояд , нӯш натавон кард , аҷин ин амалро , агар мояи саъй ӯ бошад , бмъҷўни ақрабии мудовоати ин иллати нофеъ ва ноҷҳ ояд .

Пас оҳанг дидан ақраб кард ва чун бадв расед , бонўоъи хизмату атзоъу намӯдани иштиёқу низо пеш рафту ҳикояти ҳоли меҳмон ки бар дасти кадхудоӣ ҳалок ёфт , боз гуфт ва шарҳ дод ки марои буфот ӯ вФўоти саодати улфатӣ ки миёни мо мؤкд буд , чаҳ тأср ва тҳср ҳосиласт ва гуфт : эй бародар , имрӯз чндонкаҳ менагарм , аз ҳамаи ёрони бакори омада аз баҳри ёрони кори афтода , туро май байнам ки азуи чашми муовинату мусоидат тавон дошт ва аз мхоили ҳасани шамоил ӯ дар тадоруки чунин вақойиъи таваққуъи мувофиқатӣ тавон кард . Биҳамдиллоҳи ту ҳамеша бо қомати русуми макорими миён баста бӯдау ҷаъбаи ҳамияти бҳмоити дӯстони пари тири ҷФоء душманон карда . Агар имрӯз бо ман қоидаи дӯсти парварӣу душмани шиканӣ ки туро одатаст , аъодт кунӣу бондишаҳи ақтсоси қадами ҷуръат дар пеш наҳй ва дод он мазлӯми марҳӯми азуи бастонеу бошоФии фазлоти хеши тшФии ин мусӣбати расида ҳосил кунӣу бأслоти сари неши тасаллии ин фироқ зада бҷўӣии сари ҷумлаи ҳасанотро шояду зебад ки аз он таърихи рӯзгори созанд . Ақраб гуфт : ҳар чанд миррӣхи дори ҳамаи тани ғазаб шуда , бахонаи хеши омада , осӯда бош ; агрчи оинаи дили азизати боаҳи андӯҳи занги баровардау гӯшаи ҷигари бҳрқти ин оташи фурқат кабоб карда , биншинам ,

Аўмидўорм ки чораи хӯни хоҳии он бечора бисозаму бодроки сор ӯ осори дасти баради хеши бзмраҳи ёрону рФқаҳи дӯстони намояму онч аз бародарону хуишони дарин боб ояд , тақдим кунам то мисдоқи он қавл ки гуфтаанд : алأқорби колъқорби ин ҷо падед ояд . Пас мӯшу ақраб ҳар ду чун Зуҳалу миррӣхи ботФоқ дар як хонаи хбс қирон карданд ва дар тҷоўиФи сӯрохи мӯши бгўшаҳ ки онҷои матраҳи назари мардуми бҳич ваҷҳ набӯдӣ ақрабро бинишонад ва се адади зар бо сими сира дар кори ҳалок кадхудоӣ карданду кадоми сар ки дар чнбрсим намеояд ё кадоми гардан ки аз тавқ зар берунаст . Зараст ки азори исмат аз гиребони ҷони мардум май кушояд , симаст ки самти ҷаҳолат бар носиаҳи ақли одамии зод май наад . Ҳирси бад-ӣни ду мушти хоки рангини дидаи донишро кӯр метавонад кард , ози бад-ӣни ду пораи санги ммўаҳи ҷом ҷаҳон намой хирадро чун обгина хирад метавонад шикаст

Фии алҷмлаҳи мӯши ададии зари миёнаи хонаи андохт ва яке бнздики сӯрохи ниҳоду дайгарии чунон бар канори сӯрох устувор кард ки як нимаи берун ва як нима дарун дошт . Чун кадхудоиро чашм бар дуруст зар афтод ва он футуҳ ногаҳон ёфт хира шуду бадастии ҳамаи ниёзу эҳтизоз онро барграфт . Чун дурусти дувуми бёФт , ҳар ду баробари ду дидаи дил ӯ омад то аз мушоҳидаи макри мӯшу қасди ақрабаши ҳиҷобии торики пеши дидаи бдошт . Дар он торикии дасти тамаъ дароз кард , бсўрохи барад . Ақраби мбзъи неши заҳролӯд бар даст ӯ заду хӯнӣ ки аз даст ӯ дрдли мӯши ҳаяҷони гирифта буд , аз раги ҷон ӯ багушӯд . Ин фасона аз баҳр он гуфтам то бадоне ки чун мӯш бо ҳамаи сғору мҳонти хеш аз мшръи чунон кории азим бадар меояд , аўлитр ки мо бо ин макунату маконат чун даст дар ҳбол тавфиқ занему астъсоми бърўаҳи таъӣд осмонӣ кунем , ҷавоби ин хасм тавонем дод ва бакӯшашу иҷтиҳоди бҷоӣии расонид , аммо ҳануз мақоми рисолатӣ дигар боқӣаст ки бадв фиристем то ҳам аз он зўоқи шарбатии талх ки бмо фиристод , бмзоқ ӯ расонида бошад ки чун марҳами лутф суд надошт , доғи унф суд дораду охири алдўоءи аллакай . Пас гургро бхдмти шер ҳозир кард ва ин номаро бшоаҳи пелон асдор фармуду ифтитоҳи бад-ӣни тхўиФи насиҳат омез кард ки эй бародар , бсрки аллоҳи бъиўби алнФсу нсрки алии ҷунудҳо

Ин маънӣ равшанаст ки илми шатранҷи донишварону ҳунарпешагони Ҳиндӯстон ниҳодаанд ки маншау мунаббат вуҷӯд шумосту мӯҷиби иштиҳори шатранҷ ки дар ақтори басити олами зикри он ҳамаи ҷой густардаанд , онаст ки возеъи он амали босрори ҷабру қадари сахт бино будаст ва аз кори тақдири офаридагору тадбири офаридагони огоҳ , онро биниҳод ва дар ниҳодан он фаро намӯд ки соҳиби он амал бо ғояти чобуки дастӣ ва ба бозӣу зираки дилӣ , агрчи рухӣ ё фарсӣ бар хасм тарҳ дорад , шояд ки буқат бохтан аз он ҳариф кунад дасти бади бози нодон бозӣӣ ояд ки дасти хасмро фурӯи бандад ва дар мзиқӣ уфтад ки ҳеҷ чораи ҷузи дасти бозчидн ва бақоем рехтан надонад .

Ва ҳамчунин агарчӣ мардро роиии матину рӯятии пеши байну бсортии комилу маҳоратӣ дар фунуни дониш шомил бошад , чун дар мубоширати корӣ хавз кунад , солим намонад аз онк бар хилофи андеша ӯ шаклии дигар аз пардаи рӯзгор берун ояд ва ӯро дар кории мушкили афканд ки бсломти муҷаррад аз мадхали он ризо диҳад

Пас ту дар шатранҷи ин ҳавас ки май бозӣ , нтр аз бозии хасми брмдор , мабодо ки ӯ фарзини банди аҳтёл чунон карда бошад ки бҳзори пел боз натавонӣ гушӯд ва чун аз ниёгони ту бар рқъаҳи мамолики хеши ҳеҷ пели ин пиёдаи тамаъ фурӯ накардаст , мабодо ки бағали занони истеҳзои роди фии алштрнҷи бағала , охири аламр бар зиёдати ҷўӣӣ ту зананду бохри бадоне ки шоҳро рои носавоб дар хонаи моти нишонду рқъаҳ ҳаёт барафшонад ъ ,у тундами ҳайни лотғнии алндомаҳ ,у санъати истидлоли шанеъ ки дар асноء рисолот карда будӣу истихдоми мо бтриқи иҳонат раво дошта , нишони карами табиату ҳасан хлиқт набӯд . Ҷаҳонён донанд ки ҳаргизи мотўқи ҳукми ҳеҷ кас дар гардан нагирифтаему миёни бнтоқи ҳеҷ махлуқ набаста , ҳаргизи шиканҷаи хатоаму зимом бар хартуму хишўм мо наниҳодаанду тангу банди ҳалқау ҳзоми бҳноёии ҳизўм мо нарасонида ва дар млоъби сбёни пушти мо нардбон ҳаво набӯдасту соқу соиди моро бъодти нисвони мсўр ва мхлхл наёфтаанд , мо нўолаҳи аклу шурб аз мзбҳи Фрисаҳ хеш хӯрем на аз Фзолаҳи матбаху Ҳарисаи дигарон . Мо ҳамеша аз гарданон , грдрон бардаем на аз кӯдакони грдкон . Магар вақт онаст ки схти илоҳӣ аз тоироти саҳҳоми азимати мо тохтанӣ бар сари қавмии ораду сари ?иламтар Киеви феъли рбки босҳоби алФили ?илами иҷъли кидҳми фии тзлил , дар шаъни тайифа ошкор гардаду бмнҷниқи трмиҳми бҳҷораҳи ман сҷили аишонрои сангсори қаҳр мо гирданду алои иқтидои босҳоби бағӣу залол кардану бқсди хона ки каъбаи караму қиблаи ҳамму ҳарам амн амам бошад , омадану парда мҷомлт бардоштану бмҷоҳдт рӯй бҳдму ҳтми он ниҳодан , ҳокими ақл чигуна фармоед ва дар шариъати инсофи бачаи таъвил дуруст ояд ?